What does 'open data' mean?

Title in the original language

Co to znaczy, że dane są otwarte?

Otwarte dane to takie dane, do których każdy ma dostęp, może z nich korzystać i je rozpowszechniać. Definicja ta, sformułowana przez [Open Data Institute](https://theodi.org/what-is-open-data), może być stosowana zarówno do danych publicznych (wytworzonych w sektorze publicznym, np. przez administrację rządową albo inne instytucje państwowe), jak i do danych badawczych. Podobnie jak w przypadku publikacji naukowych, tak również w przypadku danych mamy do czynienia z barierami technicznymi i prawnymi, które muszą zostać usunięte, by dane można było uznać za otwarte. Warto zapoznać się z dwoma modelami stosowanymi do oceny stopnia otwartości danych:

* Model [FAIR](https://www.force11.org/group/fairgroup/fairprinciples) (findable, accessible, interoperable, reusable) to sformułowany przez grupę ekspertów z organizacji FORCE11 zestaw zaleceń, które powinny być wskazówką dla osób otwierających dane badawcze. Model ten wskazuje cztery najważniejsze aspekty otwartych danych: powinny być dobrze wyszukiwalne, dostępne, interoperacyjne oraz zdatne do ponownego wykorzystania. Autorzy mocno podkreślają, że ze względu na sposób korzystania z danych we współczesnym świecie - a w szczególności we współczesnej nauce - dane powinny być dostępne zarówno w formie czytelnej dla człowieka, jak i w postaci nadającej się do analizy maszynowej.
* Model [5-star open data](http://5stardata.info/en/) został opracowany głównie z myślą o otwartych danych publicznych, ale bywa stosowany również do danych badawczych. W tym modelu usunięcie barier prawnych oznacza przyznanie danym jednej gwiazdki, kolejne cztery gwiazdki dotyczą usuwania barier technicznych w korzystaniu z danych.

Otwarte udostępnianie danych badawczych może wiązać się ze specyficznymi wymaganiami prawnymi (np. zgody pacjentów w przypadku badań medycznych), o czym należy pamiętać.