Open data. Where?
Title in the original language
Gdzie można udostępniać dane?


Article

Do udostępniania danych służą specjalistyczne repozytoria i archiwa. Serwisy tego typu mogą być prowadzone przez różne instytucje i mogą mieć bardzo różny zakres dziedzinowy: od bardzo specjalistycznych po bardzo szerokie. Każde repozytorium powinno jednak zapewniać:

* bezpieczną długoterminową archiwizację przechowywanych danych
* dobrą wyszukiwalność dzięki wymaganiom dotyczącym metadanych (czyli informacji opisujących zbiór)
* stały identyfikator zbioru (np. numer DOI - digital object identifier)

Repozytoria i archiwa są więc dużo lepszym rozwiązaniem dla osób udostępniających dane, niż własna strona internetowa czy plik Supplementary Material dołączony do artykułu naukowego.
Ze względu na zakres przyjmowanych danych możemy podzielić repozytoria danych na 4 typy:

1. Repozytoria specjalistyczne. Przyjmują dane określonego rodzaju, np. [PDB](http://www.wwpdb.org/) - dane strukturalne makrocząsteczek o znaczeniu biologicznym, [GenBank](http://www.ncbi.nlm.nih.gov/genbank/) - sekwencje genetyczne, [OTA](https://ota.ox.ac.uk/) - zdigitalizowane teksty mogące służyć za materiał do badań literackich lub lingwistycznych. Tego typu repozytoria powstają zwykle w odpowiedzi na realne zapotrzebowanie jakiejś społeczności naukowej, dzięki czemu są dobrze dopasowane do potrzeb i znane w środowisku. Niektóre z nich funkcjonują nawet od kilkudziesięciu lat. Często przyjmują dane tylko w ściśle określonych formatach, czasem na określonych przez siebie warunkach prawnych (np. z wymogiem przekazania do domeny publicznej). Jeżeli chcemy udostępnić dane, dla których istnieje stosowne repozytorium specjalistyczne, to powinniśmy z niego skorzystać - jest to zazwyczaj optymalne rozwiązanie.
2. Repozytoria instytucjonalne. Są prowadzone przez instytucje badawcze - uczelnie lub instytuty naukowe, np. [repozytorium Cambridge](http://www.data.cam.ac.uk/repository), [PURR](https://purr.purdue.edu/) - lub przez instytucje finansujące naukę, np. [BODC](http://www.bodc.ac.uk/). Są przydatne dla instytucji, bo gromadzą w jednym miejscu cały dorobek naukowy jej pracowników i studentów lub jej grantobiorców - stanowią tym samym uzupełnienie instytucjonalnych repozytoriów publikacji naukowych. Ich zakres dziedzinowy zależy zatem od charakteru badań prowadzonych w instytucji - może, choć nie musi, obejmować wszystkie dziedziny nauki.
3. Szeroko zakrojone repozytoria tematyczne. Te repozytoria posiadają profil dziedzinowy, ale zdefiniowany w sposób szeroki, np. repozytorium danych biologicznych [Dryad](http://datadryad.org/) albo repozytorium danych z nauk społecznych i ekonomicznych [UK Data Archive](http://www.data-archive.ac.uk/).
4. Repozytoria ogólne. Zadaniem repozytoriów ogólnych jest przechowywanie wszystkich tych danych badawczych, które nie znalazły swojego miejsca gdzie indziej - nie pasują do żadnego repozytorium specjalistycznego ani instytucjonanego. Do najbardziej znanych należą duże repozytoria międzynarodowe: finansowane przez Komisję Europejską [Zenodo](http://zenodo.org/) i prowadzony przez prywatną spółkę [Figshare](https://figshare.com/), ale zaliczamy do tej kategorii również szereg serwisów krajowych, np. holenderski [DANS](http://www.dans.knaw.nl/en) czy polski [RepOD](https://repod.pon.edu.pl/) (uruchomiony w 2015).

Authors: PON
Publication year: 2016
Language: Polish (PL)
Level of knowledge: Introductory: aware of
Usage rights:

Attribution - CC-BY

Audience